Zaburzenia hiperseksualne i kompulsywne zachowania seksualne oznaczają nadmiernie częste kontakty płciowe, fantazje lub czynności autoerotyczne. Pacjent charakteryzujący się nadpobudliwością, czyli hiperseksualnością, nie ma nad nimi kontroli, poświęca im wiele czasu i uwagi, niejednokrotnie ponosząc też negatywne konsekwencje emocjonalne, społeczne, a nawet fizyczne. Sprawdź, czym jest hiperseksualność, jak się objawia oraz czy to zjawisko różni się u kobiet i u mężczyzn!
Kryteria rozpoznawania hiperseksualności – jak objawia się nadpobudliwość seksualna?
Seksualność stanowi nieodłączny element funkcjonowania każdego dorosłego człowieka, jest nie tylko drogą do czerpania przyjemności, służy także budowaniu więzi, odczuwaniu bliskości z drugą osobą, realizowania potrzeb intymnych oraz reprodukcji. Kiedy zatem zachowania seksualne stają się zaburzeniem i czym jest hiperseksualność? Wśród najnowszych kryteriów diagnostycznych należy wymienić:
- nadmierną koncentrację na przeżyciach seksualnych – często są one priorytetem dla danej osoby i dominują w jej myślach,
- nadmiarową ilość czasu, jaki jest poświęcany na aktywność seksualną,
- brak kontroli nad częstotliwością i rodzajem kontaktów płciowych,
- wykorzystywanie stosunków płciowych jako sposobu radzenia sobie ze stresem i nieprzyjemnymi emocjami,
- kompulsywne powtarzanie zachowań seksualnych pomimo zauważalnych negatywnych konsekwencji.
Warto podkreślić, że nadpobudliwość seksualna u kobiet (nimfomania) i mężczyzn (satyryzm) prowadzi do nawiązywania przypadkowych, często jednorazowych kontaktów, w których nie ma miejsca na doświadczanie bliskości emocjonalnej. Stosunek płciowy traktowany jest instrumentalnie, podobnie jak osoba, z którą się go odbywa.
Nadpobudliwość seksualna u mężczyzn i kobiet – przyczyny
Czynniki sprzyjające rozwojowi hiperseksualności mogą być różne i mają indywidualny charakter, dlatego każdy pacjent wymaga odrębnego podejścia i uważności terapeuty, którego zadaniem jest przede wszystkim rozpoznanie motywów nadpobudliwości. Nawiązywanie kontaktów płciowych ma na celu utrzymanie stabilności emocjonalnej u osób zmagających się z wahaniami nastroju. Na wystąpienie hiperseksualności mają też wpływ:
- trauma przeżyta w dzieciństwie,
- ekspozycja na bodźce seksualne w młodym wieku,
- kontakt z pornografią,
- doznanie przemocy seksualnej,
- przesadnie restrykcyjne zakazy dotyczące tej sfery,
- niskie poczucie własnej wartości,
- niewystarczająca wiara we własne możliwości seksualne – stąd konieczność ich stałego sprawdzania,
- brak umiejętności nawiązywania i budowania trwałych, głębokich relacji emocjonalnych i lęk przed nimi,
- zaburzenia hormonalne.
Kompulsywne zachowania mają na celu złagodzenie niepokoju i często przybierają postać codziennych działań, bez których uzależnionemu trudno sobie poradzić.
Konsekwencje hiperseksualności
Regularna ekspozycja na coraz silniejsze bodźce prowadzi do szeregu negatywnych konsekwencji, takich jak:
- zaburzone rozpoznawanie i odczuwanie granic psychologicznych,
- zmniejszenie zdolności kontrolowania impulsywnych reakcji,
- podejmowanie ryzykownych zachowań i nawiązywanie przypadkowych znajomości, które niosą zagrożenia związane z zakażeniem chorobami przenoszonymi drogą płciową,
- stopniowe poszerzanie wachlarza fantazji o nietypowe i dotychczas niepotrzebne bodźce, które zaczynają być niezbędne do osiągnięcia pobudzenia i utrwalają się w preferencjach. Niejednokrotnie wiąże się to z wystąpieniem zachowań dewiacyjnych, masochistycznych i naruszających obowiązujące normy społeczne.
Trzeba też pamiętać, że hiperseksualność generuje ryzyko wystąpienia chorób przenoszonych drogą płciową oraz niechcianej ciąży.
Leczenie hiperseksualności – gdzie szukać pomocy?
Biorąc pod uwagę negatywne konsekwencje nadpobudliwości seksualnej zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, niezbędne staje się zgłoszenie do specjalisty, który wdroży odpowiednią terapię. W przypadku hiperseksualności najczęściej konieczna jest współpraca psychoterapeuty z psychiatrą wspierającym proces leczenia środkami farmakologicznymi.
Kluczowe są przyczyny skłaniające pacjenta do kompulsywnych zachowań – wśród nich najczęściej wymienia się potrzebę ucieczki od stresu lub innych wewnętrznych trudności. W takich sytuacjach zaabsorbowanie seksualnością stanowi jeden ze sposobów regulowania emocji, z czasem dominując pośród strategii radzenia sobie z nimi, a następnie będąc jedynym sposobem na rozładowanie napięcia.
Trzeba też pamiętać, że hiperseksualność nie jest tożsama z seksoholizmem, oznaczającym uzależnienie od seksu. I choć nałóg stanowi istotny element w omawianym zjawisku, jest zaledwie jednym z mechanizmów tego zaburzenia, które okazuje się o wiele bardziej złożone.
Terapia nadpobudliwości seksualnej
Chcąc skutecznie poradzić sobie z hiperseksualnością, należy zwrócić się do specjalisty. Jak wspomnieliśmy, nadpobudliwość seksualna u mężczyzn i kobiet prowadzi do szeregu negatywnych konsekwencji i wymaga interwencji terapeutycznej, a niejednokrotnie również farmakologicznej. Masz dodatkowe pytania i chcesz dowiedzieć się więcej? Możesz skontaktować się z Prywatnym Ośrodkiem Leczenia Uzależnień, by rozwiać swoje wątpliwości!
